We moeten nog flinke stappen zetten wat betreft het bieden van passende, tijdige en samenhangende ondersteuning aan jeugd op lokaal en regionaal niveau. Leren van de praktijk is hierbij cruciaal. Het rapport Eigenwijs Transformeren laat aan de hand van een vijftal gemeenten zien dat verschillende factoren van belang zijn voor goede jeugdzorg.
Het Verwey-Jonker Instituut en Radboud Universiteit onderzochten in opdracht van het ministerie van VWS de uitvoering van de jeugdzorg in diverse gemeenten die zeggen succesvol te zijn. Het gaat om Deventer, Peel en Maas, Roosendaal, Utrecht en Zaltbommel.
De gemeenten zijn geselecteerd op basis van aanwijzingen dat zij wel in staat lijken te zijn om hun lokale jeugdstelsel te transformeren, terwijl de jeugdhulp budgettair beheersbaar is gebleven.
Het onderzoek richt zich op twee hoofdvragen:
- Hoe zijn deze gemeenten gekomen tot een succesvolle/beheersbare transformatie en welke interventies en institutionele inrichtingskeuzen hebben daaraan bijgedragen?
- Welke aanknopingspunten kunnen op basis van de bevindingen worden gevonden, om richting te kunnen geven aan het beleid van Rijk, gemeenten, aanbieders en beroepsgroepen?
12 Thema’s
Het eindrapport bevat een twaalftal thema’s die, in samenhang en binnen de gegeven context, een belangrijke rol spelen in waarom de transformatie in deze gemeenten succesvol lijkt te verlopen.
- Er is sprake van politiek-sociale stabiliteit in de gemeenten
- Gemeenten zijn vroeg begonnen met werken, ruim voor 2015, vanuit de bedoeling van de transformatie
- In alle gemeenten is een sterke basis in de eerste lijn gevormd
- Deze eerstelijns jeugdhulp is dichtbij bij vindplaatsen als onderwijs en huisartsen georganiseerd en er is nauwe samenwerking met zowel het bredere sociale domein als de specialistische jeugdhulp veelal op basis van een netwerkmodel
- De jeugdhulprofessionals in de lokale basis- of toegangsteams hebben in al deze gemeenten een groot mandaat.
- De eerstelijns jeugdhulpprofessionals worden in hun werk ondersteund door specialistische jeugdzorgprofessionals die in de nabijheid van de basisteams zijn georganiseerd
- De visies van de onderzochte gemeenten, die al vroegtijdig zijn ontwikkeld, worden consequent en consistent doorgevoerd
- De betrokken gemeenten vullen hun rol als opdrachtgever (al dan niet in samenwerking met de betrokken jeugdhulpregio) stevig in, maar op een betrouwbare en rechtvaardige wijze
- Monitoring speelt in alle geportretteerde gemeenten een grote rol, waarbij er steeds sprake is van een cyclisch proces met aandacht voor zowel data als duiding (tellen en vertellen) zowel binnen de gemeenten als in samenwerking met jeugdhulpaanbieders
- Hoewel de wijze van inkoop en ook de mate van intensiteit van de regionale samenwerking verschilt werken de vijf gemeenten allen vanuit een relationeel netwerkperspectief, waarbij er zowel samenwerking is met grotere aanbieders als ruimte voor kleinere aanbieders
- In het algemeen is de tevredenheid onder inwoners die gebruikmaken van jeugdhulp in deze gemeenten hoog, uitgaande van de resultaten van cliëntervaringsonderzoeken
- Een laatste gemeenschappelijk thema in deze gemeenten is dat ze zich er van bewust zijn dat de transformatie niet af is. Het is een voortdurend proces en in elke gemeente zijn er zorg- en ontwikkelpunten
De conclusies van het onderzoek geven goede aanknopingspunten voor een duurzame invulling van de verandering in het de jeugdzorg al is het geen blauwdruk voor succes.
