Het aantal kinderen met overgewicht in relatief arme wijken is de afgelopen vijf jaar aanzienlijk gedaald. Ze raakten hun overtollige kilo’s kwijt met een programma van de stichting JOGG, waarbij 178 gemeenten in Nederland zijn aangesloten.
Tussen 2013 en 2018 ging het percentage te zware kinderen in de armere wijken omlaag van 32 naar 24 procent. Dit blijkt uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen. Het doel van JOGG (gezonde jeugd, gezonde toekomst) is de leefomgeving gezonder te maken zodat minder kinderen te zwaar worden, en zodat ook het aantal kinderen dat al te zwaar is, daalt. De stichting bereikt ruim een miljoen kinderen. Met name in armere wijken, waar JOGG al zes jaar loopt, wordt duidelijk resultaat geboekt.
In 2010 begon JOGG in Nederland, geïnspireerd door een vergelijkbaar programma in Frankrijk. Gemeenten kiezen zelf welke suggesties uit het programma ze overnemen. Zo kunnen ze watertappunten installeren op scholen, of zorgen voor een gezond voedingsaanbod in schoolkantines.
Voor het eerst bestudeerden wetenschappers de effectiviteit van het anti-overgewichtprogramma. Annita Kobes, die volgende week promoveert op dit onderzoek, kreeg via de GGD gegevens over lengte, gewicht, geslacht en leeftijd van ruim 209 duizend kinderen van 9 tot 12 jaar. Ze vergeleek JOGG-gemeenten met gemeenten zonder JOGG-programma en nam ook de verschillen mee in sociaal-economische status van gemeenten.
Soort gieter
Recente cijfers van het CBS laten zien dat het totaal aantal kinderen met overgewicht nog steeds toeneemt. Was in 2017 en 2018 nog 16 procent van de 4- tot 25-jarigen te zwaar, in 2019 en 2020 groeide dit naar 18 procent. Kobes: ‘JOGG is een mooi programma, maar het richt zich op grote gebieden met grote groepen kinderen. Het werkt als een soort gieter die ieder kind een klein druppeltje geeft, maar sommige kinderen hebben een sloot nodig en andere niks.’
Volgens de promovenda is vroeg ingrijpen belangrijk om overwicht te verkleinen. Ook een meer individuele aanpak zou kunnen helpen voor te zware kinderen die geen baat hebben bij het JOGG-programma. ‘Je kunt bijvoorbeeld extra sportlessen aanbieden, maar als ouders geen geld hebben voor nieuwe sportschoenen, schiet je daar alsnog niks mee op’, zegt Kobes.
Liesbeth van Rossum, internist aan het Erasmus MC en hoogleraar op het gebied van obesitas, zegt dat het logisch is dat er nog geen daling is te zien in de overgewichtcijfers van álle kinderen. ‘JOGG is bedoeld om de omgeving waar kinderen opgroeien structureel beter te maken en te helpen voorkomen dat nog meer kinderen overgewicht ontwikkelen. Maar voor kinderen die al overgewicht hebben, is vaak meer nodig. Daarom zie je het effect van de preventieve maatregelen voor gewicht soms pas vele jaren later. Het is mooi en opvallend dat het succes van JOGG nu al is te zien bij kwetsbare groepen’.
Tekst door: Hedwig Fossen
