Ze zijn jong, kampen met allerlei problemen en zijn bekend bij politie en justitie. Een complexe doelgroep voor gemeenten die nauwe samenwerking tussen zorg en veiligheid vereist. Het project Startbaan laat zien wat werkt in de lokale Persoonsgebonden Aanpak (PGA). ‘Het begint met een gedeeld doel: wat willen we met deze jongere?’
Een moeilijke doelgroep, die niet altijd meewerkt en tal van professionals met verschillende opdrachten die elkaar niet even goed verstaan en toch samen moeten werken. Projectleider Carmen Paalman kan het niet mooier maken. Ze weet heel goed hoe complex zowel de wereld van deze ‘probleemjongeren’ als de wereld van ‘de systemen’ is.
Het lectoraat Kennisanalyse Sociale Veiligheid van de Hogeschool Utrecht onderzocht in het kader van Startbaan de Lokale Persoonsgebonden Aanpak (PGA) in Hilversum, Veenendaal, Wijk bij Duurstede en Zeist. Het onderzoek heeft veel belangrijke inzichten opgeleverd, zegt Paalman. ‘Het biedt echt handvatten voor andere integrale samenwerkingsverbanden. Iedereen heeft het over integraal werken, maar hoe doe je dat nu daadwerkelijk?’
Snorren
Jenneke van Spaandonk, adviseur Zorg en Veiligheid, leidt het PGA-overleg van de gemeenten Utrechtse Heuvelrug en Rhenen. Bij de PGA worden jongeren aangemeld waar grote zorgen over bestaan. Hij of zij wordt zelf uitgenodigd voor een gesprek en hiervan op de hoogte gesteld. Vervolgens wordt met de verschillende professionals van de DGA besproken wat de eerste stap moet zijn. Paalman: ‘De PGA brengt echt de snorren en de sandalen samen. Professionals uit veiligheid en zorg en je hebt ze allemaal nodig.’ Van klantmanager Werk en Inkomen, sociaal werker, woningbouwvereniging tot wijkagent.
Wat moet er gebeuren? Wie moet er in nu actie komen? Van Spaandonk: ‘Het allerbelangrijkste is dat iedereen aan tafel weet wat hij of zij komt doen en wat we van elkaar mogen verwachten en wat niet. Natuurlijk heeft de politie een andere opdracht dan een sociaal werker of schuldhulpverlener en spreekt soms een andere taal, maar daar moet men zich wel bewust van zijn.’
Doelgroep
Dat geldt eveneens voor het doel én de doelgroep. Over wie hebben we het? En wat willen we bereiken? Paalman: ‘We hebben het over delinquente jongeren, iedereen moet er wél van doordrongen zijn dat je met goede systemen en voorwaarden zorgt voor veiligheid en leefbaarheid, en hopelijk recidive kan voorkomen.’ Van Spaandonk: ‘Soms komt een jongere uit de gevangenis, dan is het fijn dat iemand van de woningbouwcorporatie mee wil denken en begrijpt dat deze jongen toch een woning nodig zal hebben. Zeker wanneer we intensieve begeleiding regelen en ervoor zorgen dat bijvoorbeeld het Leger des Heils de woning huurt en jongere huurt dan met voorwaarden van het Leger.’
Van Spaandonk: ‘Het is toch brandjes blussen, maar om dat goed te doen, is het wel belangrijk om methodisch en gestructureerd te werk te gaan. Daar ben ik me door dit project nog meer bewust van geworden.’
AVG
Een ander aspect waar aandacht voor moet zijn is de AVG en het medisch beroepsgeheim. ‘Kijk, een psychiater kan vanwege zijn beroepsgeheim weinig delen, maar hij kan wel weer vanuit zijn expertise, in algemeenheid, meedenken. En ook de meningen over wat wel en niet kan binnen de AVG wordt verschillend gedacht. Dit moet je toch even bespreken.’ In het artikel ‘De AVG in de lokaal Persoonsgerichte Aanpak’ gaan onderzoekers hier dieper op in.
Verder moeten professionals vanuit de gemeente voldoende tijd en ruimte krijgen om deel te nemen aan de PGA, ook dat is nog niet zo eenvoudig, weet Van Spaandonk. ‘Veel professionals moeten toch tijd schrijven, anders hebben ze ‘niet gebonden klantcontact’ en dat moeten ze later weer verantwoorden. Dus ook dat moet goed geregeld worden.’ Daarom, benadrukt Paalman, is een bestuurlijke kartrekker ook zo belangrijk. ‘Hij of zij kan zorgen dat de randvoorwaarden goed geregeld zijn.’
Korte lijntjes
De twee professionals zijn ervan overtuigd dat met een goede lokale samenwerking kwetsbare jongeren die al met politie en justitie te maken hebben gehad, goed geholpen kunnen worden. Van Spaandonk: ‘Wanneer de lijntjes kort zijn, kan er ineens veel meer. Dat is heel mooi om te zien.’ Om gemeenten die de lokale Persoonsgerichte Aanpak willen verstevigen is ook de PGA-scan ontwikkeld. ‘Dat is briljant, het zijn een beperkt aantal vragen maar je ziet meteen waar het nog schort in de samenwerking en daar kun je dan concreet wat mee.’
Paalman: ‘Maar het blijft echt complexe materie, dit vraagt echt om expertise van de professionals, je wilt ook dat deze professionals op de hoogte blijven van nieuwe interventies, inzichten uit de wetenschap. Ik ben wel geschrokken over het gebrek aan kennis bij gemeenten. Er is soms heel weinig zicht op de eigen problematiek, en ook over de oorzaken. Jongeren worden niet ineens van de ene op de andere dag crimineel.’
Onderzoek
Voor Startbaan is bij vier gemeenten onderzoek gedaan. Het onderzoek bestond uit vier fasen: een inventarisatie-, een terugkoppelings-prioriterings-, een scenario-ontwikkel-, en een synthese fase. Casuïstiekbesprekingen vormen de kern van het integraal werken voor gemeenten. Aansluitend bij deze casusbesprekingen is in dit project op gestructureerde wijze via observaties, interviews en focusgroepen informatie verzameld om af te leiden op welke punten versterking nodig is. Samen met de praktijk is vervolgens een hierop afgestemd innovatiescenario ontwikkeld.
