Dankzij de crisis kunnen we meer in balans komen

Delen op Social Media

Leestijd: 3 min.

Om uit deze crisis te komen is een nieuwe balans tussen mens en natuur én gelijkheid nodig. Steven de Waal en Jan Rotmans geven een voorzet namens het ‘Break-out Team’, een denktank die de effecten van het coronavirus op de samenleving onderzoekt.Steven de Waal en Jan Rotmans

2 augustus 2020, 13:42

Nederland moet tijdens deze coronaperiode niet verslaafd raken aan crisismanagement, maar juist versneld investeren in een wendbare, veerkrachtige levenshouding. Zonder ingrijpende veranderingen in de samenleving struikelen wij van de ene naar de andere crisis.

Vandaag presenteert het Break-out Team het Manifest voor een veerkrachtig Nederland. De coronacrisis ontwricht veel. Als groep van 25 onafhankelijke denkers en doeners onderscheiden wij drie basisprincipes die de weg naar herstel inleiden: een nieuwe balans tussen mens en natuur, gelijkheid als echt uitgangspunt en leren omgaan met onzekerheid.

Onze problemen komen voort uit disbalans. De mens verheft zich ten onrechte boven de natuur en put de aarde uit, met dierziektes en milieuproblemen tot gevolg. Er is zorgwekkende sociale en economische ongelijkheid. We zoeken nu nog ons heil in controle en risicobeheersing, maar moeten leren omgaan met permanente onzekerheid. Een nieuwe coronagolf, een economische recessie, de klimaatcrisis: dat is de realiteit. We kunnen leren van de natuur, die overleeft door diversiteit, veerkracht en wendbaarheid. Dat vraagt om een ommezwaai van denken en doen.

Het Break-out Team ziet vele bewegingen die hoop op herstel geven. Digitale middelen kunnen bijvoorbeeld helpen bij directe inspraak. In de huidige structuur van volksvertegenwoordiging staan burgers op grote afstand. Zij voelen zich niet gehoord en gezien. In de afgelopen maanden werd die afstand tussen top-down en bottom-up ineens een stuk kleiner. Experimenteer dus met vormen van directe democratie, bijvoorbeeld door burgerpanels.

Geef les over de mens als onderdeel van de natuur

Ook middels onderwijs kunnen we disbalans ombuigen. Nu zijn scholen ingericht op kennisoverdracht en het sy­steem van controle en beheersing. Als we de focus verleggen naar persoonlijke ontwikkeling en attitudeverandering maken we nieuwe generaties meer wendbaar. Geef les over de mens als onderdeel van de natuur. Zo leren we omgaan met onzekerheden en risico’s.

De economie is niet in balans. Voor vitale producten zijn wij te afhankelijk van het buitenland. Als we een duurzame en regionale economie stimuleren, kunnen we medicijnen, mondkapjes en beademingsapparatuur voortaan zelf maken. Denk ook aan voedsel, energie en grondstoffen. Door grootschalige investeringen naar voren te halen, verduurzamen we de economie, zoals bij aanleg van wind-op-zeeparken en inzet van groene waterstof voor de industrie.

Bij die verandering is de kunst- en cultuursector onmisbaar. In tijden van chaos en onzekerheid is grote behoefte aan verbeeldingskracht, durf en creativiteit. Dit zijn bij uitstek kwaliteiten van schrijvers, beeldend kunstenaars, acteurs, dansers, musici en deejays. Steun dus de vele culturele instellingen die niet overleven zonder onze hulp.

Maar kijk uit. Te veel hulp leidt tot afhankelijkheid. Daarom creëert ook crisismanagement een nieuwe disbalans. Investeer liever in samenredzaamheid, onderling vertrouwen en eigen verantwoordelijkheid. Laat zien wat er in de samenleving gebeurt om elkaar te helpen. Beloon innovatie, waardeer initiatieven zoals digitale ruilplatforms voor burgerdiensten. Stimuleer sociaal ondernemerschap voor een inclusieve economie. Steun zzp’ers en mkb’ers en bescherm daarmee vernieuwende ecosystemen die van onderaf voor verandering zorgen.

Bespaar ook kosten door de nadruk te leggen op gezond leven

De zorg in Nederland is veerkrachtig en maakt geen onderscheid. Toch is sprake van disbalans. Het stelsel is te complex, te bureaucratisch en te veel gericht op rendement. Zet daarom in een nieuw zorgstelsel de mens weer centraal en niet de winst of de grote zorgorganisatie. Bespaar ook kosten door de nadruk te leggen op gezond leven en preventie.

Sociale ongelijkheid is nu extra schrijnend. Juist zwakkeren worden het hardst getroffen. Woningcorporaties kunnen verschil maken door te investeren in betaalbare, veilige, ruime, goed geventileerde huurwoningen. Ook de invoering van een basisinkomen verkleint de ongelijkheid. Als we het bureaucratisch systeem van uitkeringen, kortingen en toeslagen afbreken – en belasting verhogen – komt voldoende budget vrij. Wij zijn ervan overtuigd dat dit herstel van evenwicht noodzakelijk is voor een toekomstbestendig Nederland. Achterover leunen is gevaarlijk. 

Het Break-out Team is een denktank die kijkt naar de effecten van het coronavirus op de samenleving, de democratie en de economie. De groep bestaat uit: Steven de Waal, Jan Rotmans, Bob de Wit, Evelien Ketelaar, Madeleen Mulder, Chantal Suissa, Carla Hofland, Pieter Lossie, Sjef Drummen, Yuri van Geest, Engbert Breuker, Christian Kromme, Yolanda Eijgenstein, Anke Siegers, Ferenc van Damme, Eva Wals, Tom van ’t Hof, Rick Brink, Teun Toebes, Michaéla Schippers, Ronald Helder, Marianne Zuur, Talitha Muusse, Dieger ten Berge, Emmely Levèfre

Lees ook:

Niks wordt zoals vroeger, zelfs de EU niet

Eind mei presenteerde voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie een megapakket dat vooral is bedoeld om de EU (financieel) gezond en klimaatbewust uit de coronacrisis te helpen. Het is de basis voor een veel principiëlere discussie: waarheen, waarvoor met de EU?

‘De coronacrisis biedt ook kansen voor de economie’

Los zes forse pre-coronaproblemen op bij het opnieuw optuigen van de economie, betoogt Govert Buijs. Daar kan Nederland het voortouw in nemen.  

https://www.trouw.nl/opinie/dankzij-de-crisis-kunnen-we-meer-in-balans-komen~b2b91ea8/

Ontdek meer

Volledig overzicht bekijken?