Op deze vier plekken hebben burgers écht invloed

Delen op Social Media

Leestijd: 3 min.

Als het aan jou lag, had KLM of Booking.com dan miljarden euro’s aan steun gekregen? Waarschijnlijk niet. Dat is precies de gedachte achter een ‘burgerraad’, waarin ook jij over beleid (en geld!) mag meebeslissen. Op deze vier plekken lopen ze daarmee voorop.

Aan het begin van de coronacrisis werd gesproken over een unieke kans om de grote problemen van deze tijd aan te pakken. Het leven lag stil; de economie lag op zijn gat. Het leek dé kans om eindelijk te investeren in de lange termijn. Om werk te maken van de duurzame transitie. En van structurele loonsverhoging voor de zorg en andere vitale beroepen. Er zou een einde komen aan de flexibele arbeidscontracten en multinationals moesten eindelijk eens eerlijkere belastingen betalen.

Vier maanden later is duidelijk geworden dat er toch voor de korte termijn is gekozen: geen groene transitie, maar een miljardensteun voor KLM en Lelystad Airport. Veel applaus, maar geen loonsverhoging voor de zorg – lastig ook, als coalitiepartijen ‘wegrennen’ uit de Kamer zodra daarover moet worden gestemd. Met als kers op de taart miljoenen aan staatssteun voor een bedrijf dat jarenlang belasting ontdook en vorig jaar nog miljoenenbonussen uitkeerde: Booking.com. kijkHoe is de EU in crisis belandt? Hoogste tijd om onze democratie opnieuw uit te vinden.

welke landen lopen hierin voorop en geven het goede voorbeeld?

Zouden dezelfde keuzes zijn gemaakt als willekeurig gekozen burgers over deze thema’s hadden mogen meebeslissen? Nee, beargumenteert Vlaams cultuurhistoricus David van Reybrouck in zijn boek Tegen Verkiezingen (2013).

Burgerraden, door loting samengesteld uit een representatieve dwarsdoorsnede van de samenleving, zouden volgens Van Reybrouck beter in staat zijn om besluiten te nemen over politiek gevoelige onderwerpen in het algemeen belang én voor de lange termijn. Mits deze burgers daar de tijd, ondersteuning van experts en een bijpassende vergoeding voor krijgen. 

Werken burgerraden ook? En hoe ziet zo’n participatiedemocratie met burgerraden eruit? Welke landen lopen hierin voor? We verkennen de toekomst van de democratie aan de hand van vier best practices wereldwijd waar burgers mochten meebeslissen over de begroting, of waar om advies werden gevraagd over een gevoelig onderwerp, op lokaal en nationaal niveau.

Participatory budgeting in Porto Alegre, Brazilië

Een van de eerste moderne initiatieven van burgerparticipatie vond plaats in Brazilië. In 1989 heerste er in Porto Alegre een breed gedragen gevoel van ontevredenheid over de gekozen volksvertegenwoordiging van de stad. De door corruptie geplaagde stad was bijna failliet, publieke scholen hadden grote tekorten aan materiaal en één derde tot de helft van de bevolking leefde in sloppenwijken.

Het zittende stadsbestuur bestond uit dezelfde aristocratische elites die Brazilië sinds de onafhankelijkheid bestuurden en de armere bevolking stelselmatig uitsloten van hun burgerrechten en politieke participatie. De opmars van Arbeiders Partij (Partido dos Trabahaldores (PT)) op stedelijk niveau zorgde voor een overwinning in de lokale verkiezingen van deze partij. Om de met name armere burgers van Porto Alegre een grotere stem te geven in het bestuur van de stad, besloot de PT tot een ingrijpende bestuurlijke hervorming: de bevolking mocht direct meebeslissen over delen van het gemeentelijk budget. 

In alle wijken van de stad kwamen burgers samen om te praten en een advies uit te brengen over uiteenlopende onderwerpen als onderwijs- en zorgbudgetten en infrastructurele projecten als riool- en watervoorziening en wegenbouw. Van elke wijk werden er twee afgevaardigden gekozen, die met de andere afgevaardigden mochten stemmen over de uiteindelijke verdeling van het gemeentelijke budget.

Dit experiment van ‘participatory budgeting’ werd een groot succes. In zeven jaar tijd verdubbelde het aantal huishoudens met toegang tot riool en stromend water – van 46 procent naar 95 procent. Er werden eindelijk wegen gebouwd in en naar de sloppenwijken en het aantal scholen werd verviervoudigd. Porto Alegre is een duidelijk voorbeeld van hoe het leven van burgers aanzienlijk werd verbeterd door directe inspraak.

Vorig jaar vierde Porto Alegre het 30-jarige bestaan van dit initiatief dat momenteel voor veel steden wereldwijd als inspiratie dient.

https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/lees/artikelen/2020/Vier-voorbeelden-burgerparticipatie.html

Ontdek meer

Jeugd

De KansenMakers

Leestijd: < 1 min. Het is van belang voor jongeren zelf en voor de maatschappij als geheel dat zij een passende stage- en werkplek

Lees verder »

Volledig overzicht bekijken?