Ondersteuning Jeugd & Gezin & de beweging van 0
Summer in gesprek met Peter Dijkshoorn en Titia Free
Peter is niet-praktiserend jeugd- en kinderpsychiater, tot een paar jaar geleden bestuurder van Accare en ambassadeur lerend jeugdstelstel voor OZJ/VNG/VWS. Daarnaast zit hij, samen met Summer, in de redactie van ‘GroningenGroeitOp’, een serie compacte boekjes waar steeds een vorm van jeugdhulp wordt belicht. Het is een initiatief van een aantal zorgorganisaties in Groningen die aandacht vraagt voor innovaties, kansen en praktijkervaringen in de jeugdhulp. Peter: “We horen en lezen vaak wat er niet goed binnen de jeugdhulp, maar onze focus ligt op wat er wél is en wat allemaal goed gaat, zodat we met elkaar een positief gevoel krijgen.”
Titia is orthopedagoog en behandelaar bij Molendrift: een hulpverleningsinstelling voor kinderen en volwassen voor onderzoek en behandeling, maar het is ook een netwerkorganisatie die zich inzet op het verbeteren van de zorg, kennis delen en het verbinden van sociale professionals. Titia was één van de eerste praktijkondersteuners Jeugd & Gezin (OJG) in een huisartsenpraktijk. Een pilot die in 2013 startte, die Titia vijf jaar met passie en plezier deed en waar veel gemeenten nu mee werken.
Ondersteuning Jeugd & Gezin
In het eerste uitgebrachte boekje van GroningenGroeitOp: ‘Ondersteuning Jeugd & Gezin’ deelt Titia haar ervaringen. Het begon allemaal toen een huisarts in Sauwerd bij Molendrift de vraag had neergelegd wie hem ‘aan de voorkant’ van zijn praktijk wilde helpen. Titia stak haar vinger op. Ze kreeg haar eigen kamer en elke donderdag was ze in de huisartsenpraktijk aanwezig. Met meteen een volle agenda. Titia: “Leuk om dicht bij de mensen en de huisarts te staan. Wat heeft iemand eigenlijk nodig? Hoe kan ik je helpen?”
Hoe pakte Titia het aan? Ze richtte zich eerst op het kennismaken, een relatie opbouwen door veel vragen te stellen, goed te luisteren en doorvragen. Waarom ben je hier? Zit er misschien achter jouw vraag nog een vraag? Soms bracht ze voor cliënten eerst de problemen in kaart, overzicht creëren. “Dan ging ik tekenen. Vaak zijn ze al opgelucht als ze hun verhaal hebben mogen vertellen. Hun zorgen te uiten. Dan voelen ze zich gehoord en gewaardeerd”, zegt Titia. Soms deed ze ook thuisbezoeken als een cliënt niet naar de praktijk kon komen. “Het is een spilfunctie binnen een wijk waarin je laagdrempelig kon adviseren en hulp bieden”, vertelt ze. Hierdoor waren mensen sneller geholpen. De statistieken geven aan dat meer dan 60% van de gevallen al vroegtijdig door de Praktijkondersteuner Huisartsen (POH) kon worden afgerond.
Hoe kijken zij naar demedicaliseren? Want het lijkt wat tegenstrijdig om een jeugdprofessional naast een huisarts te zetten. Is dat dan niet medicaliseren?
Peter: “De huisarts wijst naar de juiste weg naar de juiste zorg en hij wijst de juiste weg naar geen zorg. En het vertrouwen om zonder zorg verder te gaan. Een heel goed instrument om te demedicaliseren zou kunnen zijn: hoge deskundigheid aan de voorkant waardoor ouders en ook leerkrachten door een goed gesprek met de orthopedagoog gerustgesteld worden en er geen zorg meer nodig is en ze weer verder kunnen. Dan is er even professionele zorgdeskundigheid nodig geweest om vervolgens te kunnen stoppen met zorg, want iemand kan zelf weer verder.”
Titia: “Wat we doen is kijken naar welke vraag zit er achter jouw vraag? Buiten de eerste classificerende vraag om. Want er zit altijd een vraag achter. En dat lukte juist zo mooi in de POH-functie. Om het daarover te hebben. Waar heb je nu behoefte aan? Als het je lukt dat je eerder bij die vraag kunt komen dan kan uitkomst wel heel anders zijn en is doorverwijzen niet nodig.”
De intensieve samenwerking tussen de POH’er en de huisarts was voor Titia erg waardevol. Hij nam haar echt mee in zijn denkstappen en waarom hij bepaalde afwegingen maakte. Daardoor kon zij hem beter begrijpen en ook voelen waarom die stappen werden genomen. Want ‘zorg is gevoel’. Die communicatie en het vertrouwen wil de POH’er ook met ouders en kinderen door hen ook mee te nemen in de stappen die je gaat nemen. Die consensus is belangrijk, want het is hún proces samen met de praktijkondersteuner in plaats van dat die het voor hen beslist.
Stel dat school signaleert dat een leerling zonder eten naar school gaat en honger heeft. De leerkracht adviseert het gezin om in gesprek te gaan met de huisarts om hun verhaal te doen en te kijken naar eventuele mogelijkheden. De huisarts bespreekt dit met het gezin, gaat misschien wel op huisbezoek en constateert dat er armoede heerst. Dit geeft hij door aan de POH’er zodat hij/zij op de hoogte is en zich kan voorbereiden op vragen. Titia: “Alle onderwerpen zijn bespreekbaar, maar wel op hun tempo.”
Wat hierbij mooi aansluit en waarbij Peter ook is betrokken is de ‘De beweging van 0’.Hun doel? 0 kinderen die niet gewoon prettig thuis opgroeien. En prettig betekent dat het veilig is, maar ook dat een kind geen honger heeft en dat ouders erover durven te praten dat het thuis niet goed gaat. Want dat gebeurt helaas door schaamte en onmacht vaak niet.
Dus hun doel is ook: 0 kinderen die ’s ochtends niet de mogelijkheid hebben om te ontbijten en 0 ouders die niet durven te praten over wat er thuis aan de hand is. Peter: “Misschien niet haalbaar, maar de uitdaging is om daar altijd voor te blijven gaan. Want wie weet, halen we ooit een samenleving dat alle kinderen thuis fijn opgroeien.
Door een deskundige aan de voorkant neer te zetten, waarmee kinderen en ouders in alle vertrouwen durven te praten, kun je ervoor zorgen dat kinderen geen overbodige zorg krijgen. Dat kan betekenen geen zorg of zo snel mogelijk op de juiste plek. En dat sluit mooi aan bij het gedachtegoed van de Beweging van 0.”
Beluister de podcast via de onderstaande widget of gebruik deze link
