Op Movisie wordt aandacht gevraagd voor de professionele besluitvorming in het Sociaal Domein. Als professionals maken we dagelijks gebruik van onze vaardigheden en intuïtie bij het maken van besluiten.
Goede professionele besluitvorming is van wezenlijk belang voor de kwaliteit van het sociaal werk. Maar hoe verloopt die besluitvorming, welke factoren en actoren spelen daarbij een rol en hoe kan besluitvorming van sociaal werkers versterkt worden? Daarover is meer kennis nodig. Afgelopen jaren heeft Movisie hier onderzoek naar gedaan, vaak samen met onderzoeker Marcel Spierts. Zomer 2019 verschijnt een eindrapport met uitkomsten.
Onderzoek
Het eerste Movisie-onderzoek ‘Visie en vakbekwaamheid maken het verschil’ (2017) gaat over hoe professionele besluitvorming in de dagelijkse praktijk eruitziet. Vier onderzoekers volgden vier verschillende teams: een sociaal wijkteam, een team van een talentcentrum dat zich richt op activering en participatie, een schuldhulpverleningsteam en een FACT-team. Via observaties van het team-overleg, dagboeken van professionals, interviews en focusgroepen werd duidelijk hoe teams en individuele professionals besluiten nemen en wat daarbij van invloed is.
Split second
Professionals nemen iedere dag besluiten, vaak in ‘een split second’. Hoewel formeel en informeel overleg regelmatig plaatsvindt, is professionele besluitvorming vooral individuele besluitvorming. In het teamoverleg wordt besloten over praktische zaken: het wat, wie en wanneer. Terugkerende dilemma’s zoals ‘hoe lang begeleid je mensen als het beleid kortdurende trajecten wil?’, worden nauwelijks met het team uitgediept. Ook het gezamenlijk bespreken en besluiten over de visie en opdracht van het team gebeurt weinig. Of dit onderwerp wordt doorgeschoven naar volgende overleggen.
Intuïtie
Zelf ervaren professionals besluitvorming als een zoektocht. Ze nemen op basis van intuïtie en ervaring besluiten. Ze baseren hun besluit op een vergelijkbare situatie uit het verleden. Intuïtie is echter geen onderbuikgevoel of een eureka-moment, maar gestolde impliciete ervaringskennis. Bij doorvragen blijkt namelijk dat professionals hun keuzes maken op basis van hun professionele kennisrepertoire. Wat ze tijdens hun opleiding geleerd hebben, combineren ze met ervaring die ze in de loop van hun beroepsleven hebben opgedaan. Hun vakbekwaamheid bestaat uit een mix van kennis, methodisch inzicht, techniek, opgeslagen ervaring en goed nadenken over een specifiek geval.
Opvallend is dat zij weinig stilstaan bij actuele kennis, bijvoorbeeld inzichten uit nieuwe onderzoeken, kennis over werkzame factoren of kennis over effectieve interventies. Ze doen wel een beroep op de expertise van collega’s maar halen weinig kennis van buiten. Hier valt winst te behalen.
Model
Het model ‘de beslissende professional’ geeft weer hoe in de verschillende fasen van besluitvorming steeds vijf factoren een rol spelen. De professional zelf staat daarbij centraal. De weegschaal illustreert dat de sociaal werker bij besluiten kennis over deze factoren moet hebben, deze kennis moet interpreteren en de factoren tegen elkaar af moet wegen om het goede te kunnen doen. Dit wikken en wegen behoort dus tot de kern van het vak en is een teken van kwaliteit!
Nuttig
Hoewel het model de indruk wekt dat besluitvorming een rationeel proces is, waarbij stapsgewijs een aantal fasen worden doorlopen, is dit in de praktijk niet zo. Door de waan van de dag en de dynamische omgeving doorlopen sociaal werkers de stappen vaak niet allemaal en ook niet altijd in deze volgorde. De specifieke inkleuring en inhoud van de factoren verschillen per situatie. Maar het model helpt wel om stil te staan bij besluiten nemen, te reflecteren op besluitvorming en bij het verantwoorden van besluiten, zo blijkt tijdens leerkringen en workshops.
https://www.movisie.nl/artikel/professionele-besluitvorming-sociaal-werk-0
