CleVR: actief op het kruispunt van psychologie en techniek
CleVR is ontstaan uit een eerdere onderzoekssamenwerking tussen de TU Delft (Interactive Intelligence Group) en de UvA (Klinische Psychologie). In directe co-creatie met onderzoekers van diverse Nederlandse universiteiten, GGZ-instellingen, kinder- en jeugdpsychiatrie, forensische psychiatrie en overheidsinstellingen ontwerpt CleVR dynamische interactieve virtuele sociale werelden ten behoeve van effectieve gedragsverandering, bekend onder de naam Virtual Reality Exposure Therapy (VRET).
CleVR is actief op het kruispunt van psychologie en techniek; daar ligt onze focus. Dankzij onze uitgebreide kennis en ervaring op beide gebieden zijn wij in staat om diverse uitdagingen binnen de huidige behandelpraktijk goed om te zetten naar oplossingen in Virtual Reality, waarbij de focus ligt op het realiseren van effectievere interventies en kostenbesparing door een efficiëntere aanpak.
De door CleVR ontwikkelde virtuele omgevingen zijn niet alleen interactief, deze zijn ook dynamisch. Dit betekent dat het gedrag van de deelnemer bepaalt welke gebeurtenissen er binnen een virtuele wereld zullen plaatsvinden. Zo activeert ‘correct gedrag’ van een deelnemer andere reacties binnen de virtuele wereld dan ‘incorrect gedrag’. Binnen onze virtuele werelden is dan ook niets ‘gescript’, niets ligt dus vast. Dit in tegenstelling tot games.
Evidence-based Virtual Reality binnen de GGZ
CleVR heeft zich ontwikkeld tot marktleider op het gebied van evidence-based Virtual Reality- toepassingen voor het effectief behandelen van psychische stoornissen in Nederland. Dit succes is te danken aan de nauwe samenwerking tussen CleVR en de eerder genoemde branchepartners..
Honorering Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft de innovatieve zorgprestatie aanvraag ‘Virtual Reality cognitieve gedragstherapie’ (VR-CGT) gehonoreerd, dit in het kader van de beleidsregel ‘Innovatie voor kleinschalige experimenten’ (BR/REG-17163). Het registratienummer van dit experiment is EI-379 onder prestatiebeschrijvingsbeschikking 7200-1900-18-02. De aanvraag richting de NZa werd, in samenwerking met CleVR, ingediend door de Zorgverzekeraar DSW samen met GGZ Delfland.
Vektis heeft VR-CGT zorgprestatiecodes toegekend voor zowel de Specialistische GGZ als de Basis GGZ
– prestatiecodelijst 050 code 270024 (Specialistische GGZ)
– prestatiecodelijst 063 code 40033 onder tabblad ‘innovatie’ (Basis GGZ)
Opslag DBC – honorering zorgprestatie Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
Op basis van de door de NZa gehonoreerde zorgprestatie is het mogelijk een VR opslag te declareren naast de bestaande (reguliere) dbc die gebruikt bij de inzet van CGT. Deze opslag komt tegemoet aan de aanloop- en doorlopende investeringen die gemaakt worden voor de aanschaf en onderhoud van de hardware, de software en scholing.
Instellingen dienen bij zorgverzekeraars een offerte (incl. NZa aanvraag en beschikking) in met het verzoek of zij de zorgprestatie mogen leveren op basis van de prestatiebeschrijvingsbeschikking. Een zorgverzekeraar geeft door middel van een aansluitbrief aan de instelling te kennen dat deze zich conformeert aan de inhoud, zoals weergegeven in de NZa aanvraag.
De instelling kan dan gebruik maken van de mogelijkheid die de zorgprestatie biedt. Door middel van een volgovereenkomst stelt een instelling de NZa op de hoogte dat deze onderdeel wenst uit te maken van de experimentovereenkomst, zoals beschreven in de NZA aanvraag.
De opslag betreft expliciet de inzet van gevalideerde dynamische interactieve Virtual Reality i.c.m. Cognitieve Gedragstherapie. De door de NZa gehonoreerde zorgprestatie is niet van toepassing bij alle interventies waarbij gebruik gemaakt wordt van Virtual Reality. Zo zijn bijvoorbeeld Exposure Therapy met 360 graden video’s expliciet uitgesloten.
VR-CGT wordt op dit moment met succes toegepast bij de volgende patiëntenpopulatie:
1. Psychotische stoornis (doorgemaakte psychose, angst en paranoïde als restklachten).
2. Sociale angststoornis
3. Paniekstoornis (met én zonder agorafobie)
4. Gegeneraliseerde angststoornis
5. Depressieve stoornis met angstige stemming
6. Autisme
7. Angstklachten in het kader van een persoonlijkheidsstoornis
8. Het is eventueel mogelijk om andere stoornissen toe te voegen op aanvraag bij de zorgverzekeraar
Onlangs zijn er, in co-creatie met diverse onderzoekers, nieuwe dynamische interactieve virtuele omgevingen ontwikkeld. Nieuw zijn de ‘huiskameromgeving’ en de schoolomgeving’. O.a. de ‘openbaar vervoeromgeving’ is volledig vernieuwd en wordt op dit moment ingezet voor het behandelen van diverse stoornissen in een sociale context d.m.v. exposure therapie. Eerder was het alleen mogelijk om één op één gesprekken met virtuele karakters aan te gaan. Nu is het ook mogelijk om groepsconversaties aan te gaan. Software die gebruikt kan worden bij de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen, waarbij het toepassen van ‘perspectiefwissel’ een deel van de behandeling betreft, wordt ontwikkeld en komt in de 2 e helft van 2019 beschikbaar.
Het innovatieve karakter van VR-CGT is dat een nieuwe, moderne technologie wordt ingezet om de exposure component van CGT te verbeteren. De exposure kan onder begeleiding van de psycholoog in de veiligheid en privacy van de spreekkamer plaatsvinden, zonder dat de patiënt hiervoor de deur uit hoeft. De techniek van de software maakt het mogelijk om de situatie helemaal op maat voor de patiënt aan te bieden en waar nodig aan te passen. De behandelaar ziet wat de patiënt bij de exposure ziet en kan het aantal virtuele karakters direct beïnvloeden, evenals de weergegeven emoties en gedragingen.
Dankzij de mogelijkheid om patiënten maatwerkscenario’s aan te bieden en de behandelaar de mogelijkheid te bieden deze real-time te controleren, is het de verwachting dat de kwaliteit en effectiviteit van de behandeling daarmee positief wordt beïnvloed. Dit laatste is al aangetoond binnen de Randomized Controlled Trial (RCT) met de titel: ‘The effect of Virtual Reality Exposure Therapy on social participation in people with psychotic disorder (VRET-P)
Verder worden de VR producten o.a. gebruikt bij diverse trainingen (met name agressie, regulatie en psychopathologie) voor cliënten en professionals binnen de GGZ en forensische sector, waaronder de RCT VRAPT (Virtual Reality Agression Prevention Therapy)
Een nieuw gebruiksvriendelijk bedieningspaneel (‘interface’)
Naast een nieuw softwareplatform, waarin de laatste technische ontwikkelingen op het gebied van dynamisch interactieve Virtual Reality zijn verwerkt, heeft CleVR een volledig nieuw bedieningspaneel ontwikkeld. Dit bedieningspaneel wordt, evenals het softwareplatform, regelmatig vernieuwd, o.a. op basis van de ontvangen feedback van onderzoekers en gebruikers. Zo is het nieuwe bedieningspaneel geschikt gemaakt voor mobiele apparaten zoals tablets.
De aangebrachte vernieuwingen dragen er toe bij dat het bedieningspaneel gebruiksvriendelijk van opzet is. Het biedt onderzoekers en behandelaren de mogelijkheid om het VR-systeem op een intuïtieve wijze te bedienen, zodat deze zich volledig kunnen concentreren op de interactie met de cliënt en niet op het bedienen van het VR-systeem.
De behandelaar heeft de mogelijkheid om de stem van de virtuele karakter in te spreken. De stem wordt door speciale software vervormd zodat de cliënt niet de stem van de behandelaar ervaart. Het is ook mogelijk om begeleiding en instructies te geven tijdens de VR behandeling, de interactie met de virtuele karakter wordt dan op dat moment gepauzeerd.
Foto links toont het volledige VR-systeem met (v.l.n.r.) gaming laptop, VR bril, VR controllers (2), gehoorkap/koptelefoon, touch laptop, microfoon. Foto rechts toont cliënt/deelnemer (links) en behandelaar/trainer (rechts). Deze bedient het VR systeem via de touch laptop en bepaald daarmee de emoties en het gedrag van de virtuele karakter.
Mobiele Virtual Reality-apparatuur
Onze VR-systemen zijn mobiel waardoor behandelingen los van tijd en plaats kunnen plaatsvinden. Het VR-systeem is eenvoudig te (de)monteren. De diverse kabels en bijbehorende ingangen zijn gelabeld. Het VR-systeem wordt in een robuuste rolkoffer geleverd.
Activiteiten CleVR
De activiteiten van CleVR bestaan uit:
- het in directe co-creatie met onderzoekers, ontwikkelen en updaten van dynamisch interactieve software voor het behandelen van diverse psychische stoornissen
- het samenstellen en leveren van gebruiksvriendelijke hardware op maat
- het geven van service & support aan licentiehouders
- het geven van gebruikerstraining op locatie
- het aanbieden van softwarelicenties voor zowel behandeling als training
