Het IJslandse preventie model

Delen op Social Media

Leestijd: 2 min.

Ijslandse jongeren waren 20 jaar geleden nog de grootverbruikers van Europa wat betreft drank, sigaretten en drugs. Sinds de introductie van het IJslands preventiemodel, twintig jaar geleden, is het middelengebruik onder IJslandse jeugd sterk gedaald en behoren zij tot de minst gebruikende jongeren in Europa.

Wat hebben ze in IJsland gedaan? En vooral: wat kunnen Nederlandse gemeenten daarvan leren? Zes gemeenten helpen die vraag te beantwoorden. Zij verkennen, samen met het Trimbos-instituut en het Nederlands Jeugdinstituut (NJi), hoe Nederlandse gemeenten de IJslandse aanpak succesvol kunnen gebruiken.

Het IJslandse preventiemodel is een aanpak gebaseerd op wetenschappelijke inzichten om middelengebruik (alcohol, tabak en drugs) door jongeren te voorkomen. Het model richt zich op het implementeren van lokale interventies die bekende risicofactoren voor middelengebruik verminderen en beschermende factoren bij ouders, op scholen en in gemeenschappen versterken. Sinds de introductie van deze werkwijze, twintig jaar geleden, is het middelengebruik onder IJslandse jeugd sterk gedaald naar het minste gebruik in Europa.

6 Nederlandse gemeenten

Ondanks de grote verschillen tussen IJsland en Nederland, biedt de IJslandse aanpak perspectief voor Nederlandse gemeenten. Om die reden hebben het Trimbos-instituut en het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) in samenwerking met ICSRA een beleidsvormend leertraject (2018-2021) opgezet. Het doel van dit traject is te verkennen in hoeverre het IJslandse preventiemodel in Nederland kan worden geïmplementeerd. Zes Nederlandse gemeenten werken hier actief aan mee: Amersfoort, Hardenberg, samenwerkingsverband Kempengemeenten (Bergeijk, Bladel, Eersel, Reusel-De Mierden), Súdwest-Fryslân, Texel en Urk. Daarnaast heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) subsidie beschikbaar gesteld om nader onderzoekte doen naar het IJslandse preventiemodel, kennis uit het beleidsvormend leertraject tussentijds te delen en een visie te ontwikkelen voor een eventuele bredere implementatie in Nederland.

Het IJslandse preventiemodel volgt een jaarlijkse cyclus die bestaat uit vier stappen. Daarin staat community building centraal: onderzoekers en beleidsmakers bouwen aan draagvlaak onder lokale stakeholders en stimuleren samenwerking tussen deze stakeholders in alle stappen.

• Monitoring:Jaarlijks worden op bijna alle scholen in IJsland vragenlijsten afgenomen onder drie leeftijdsgroepen (10-13 jaar, 14-16 jaar en 16-20 jaar). De vragen hebben betrekkingop middelengebruik en de aanwezigheid van beschermende en risicofactoren. Nagenoeg de gehele populatie van schoolgaande jeugd in de gemeenten wordt benaderd. De respons- percentages liggen tussen de 81-91% van alle schoolgaande jeugd3.

• Terugkoppeling en dialoog: Binnen twee maanden worden de resultaten uit de vragen- lijsten gerapporteerd op gemeentelijk en schoolniveau. Door de snelle terugkoppeling
van informatie ontstaat een actueel beeld van de gezondheid van de jeugd. De resultaten voeden de lokale dialoog tussen wetenschappers, beleidsmakers en andere lokale stakeholders, zoals gemeenten, scholen, ouders en aanbieders van vrijetijdsactiviteiten. Samen bespreken zijwat de belangrijkste problemen zijn en welke beschermende en risicofactoren kansen bieden om de gezondheid van de jeugd te verbeteren.

Community building

Het IJslandse preventiemodel volgt een jaarlijkse cyclus die bestaat uit vier stappen. Daarin staat community building centraal: onderzoekers en beleidsmakers bouwen aan draagvlaak onder lokale stakeholders en stimuleren samenwerking tussen deze stakeholders in alle stappen.

• Beleidsvorming: Lokale stakeholders bedenken samen welke acties, interventies en maatregelen ingezet worden om de beschermende factoren
te versterken en de risicofactoren te verminderen. Ieder levert een bijdrage vanuit zijn of haar expertise, wat de betrokkenheid bij preventievan middelengebruik vergroot.
• Uitvoering: De acties, interventies en maatregelen worden uitgevoerd om de beschermende en risicofactoren te beïnvloeden.

Dit proces wordt jaarlijks herhaald. De resultaten van een nieuwe ronde vragenlijsten worden gebruikt om de resultaten van de acties, interventies en maatregelen te evalueren, en te reflecteren op het proces.

Meer weten kijk dan op de factsheet van het NJI en Trimbos instituut https://www.trimbos.nl/docs/8f7d09f6-2fce-411b-ac40-9dc5faaccb75.pdf

Ontdek meer

Volledig overzicht bekijken?