Gaat de beroepsstructuur van de psychologische zorg op de schop? Wat betekent dit voor de inwoner en professional? En als jij onderstaand opinie leest, wat denk jij dat noodzakelijk is voor de inwoner? Welke stappen mogen er nog worden gezet?
Graag nemen we jullie mee in onderstaand opinie stuk.
Wat beogen de psychologen?
Mei 2020, Els Bos-de Groot, Marja Jager-Vreugdenhil, Tanja van der Vinne en Geraldine IJzerman WSD Zwolle
Een aantal beroepsverenigingen in de psychologische zorg heeft op 10 april 2020 het ministerie van VWS een concept-advies gestuurd over een nieuwe beroepenstructuur. Het advies is nog in concept, maar roept veel vragen op over de beoogde uitwerking ervan. Wij maken ons zorgen over de vergaande professionele, organisatorische en financiële consequenties voor het bredere sociale veld van de psychologische zorg. Aan de orde is dat de tekst van het concept-advies niet aansluit bij de ingezette transformaties in Jeugdhulp, WMO en de GGZ. Daarnaast lijken HBO-geschoolden te worden beperkt in hun handelingsbevoegdheid waardoor gemeenten, instellingen en cliënten primair aangewezen zijn op de duurdere, specialistische psychologische zorg.
Het doel van het advies is gezien de huidige veelheid aan soorten psychologische zorg niet zo vreemd: maak de beroepenstructuur eenvoudig en transparant door één post-master opleiding tot psycholoog met diverse ‘aantekeningen’. Met één beroepsregister wordt dan zichtbaar wie er allemaal deze opleiding gevolgd heeft en welke specialisaties die persoon heeft, zodat mensen die een hulpverlener zoeken weten wie een bepaalde methode beheerst. Vanuit de beroepsgroep gedacht een begrijpelijke gedachte. Maar is ook gedacht aan de gevolgen voor de mensen die om hulp vragen?
Men lijkt tegelijkertijd namelijk te beogen dat allerlei andere beroepskrachten, zoals pedagogen, systeemtherapeuten en hulpverleners op hbo- of masterniveau niet langer zelfstandig hulpverlening mogen bieden als er ook sprake is van psychische problematiek. De andere hulpverleners mogen slechts behandelingen uitvoeren die door die psycholoog zijn voorgeschreven volgens een protocol. Dit zou kunnen betekenen dat ervaren en goed opgeleide HBO-praktijkmensen worden aangestuurd door psychologen die zelf niet die praktijkervaring en het oplossend vermogen hebben in het dagelijks werken met meervoudige problemen en dat zij opnieuw geconfronteerd worden met regelgeving en bureaucratisering.
Helpt het?
Als dit de manier van werken is waar de psychologen voor staan, is het de vraag of dat de vereenvoudiging is die we zoeken. De kans is groot dat het voor mensen met complexe hulpvragen alleen maar moeilijker wordt om hulp te krijgen. Neem bijvoorbeeld de (fictieve) familie Van Zwolle: waarin de vader werkloos is geraakt, thuis zit en depressief wordt en zich afreageert op zijn vrouw en kinderen, daarnaast komt het gezin in financiële problemen en de kinderen ontwikkelen gedragsproblemen. Dat gezin heeft een complexe hulpvraag. En ja, er zit een psychologische component in, want vader is depressief. Maar waar is het gezin mee geholpen? Een doorverwijzing van vader naar een gespecialiseerde psycholoog om zijn depressie te behandelen, of een ‘lichtere’ hulpverlener – bijvoorbeeld een sociaal werker of gezinstherapeut – die met hen op een rijtje zet wat hun problemen zijn, vader helpt bij het vinden van werk en met de financiële zorgen, helpt bij zijn relaties met anderen in het gezin en het netwerk en de ouders coacht in positief opvoeden en daarbij zo nodig nog psychologische behandeling inzet?
Zou het inzetten van primair protocollaire en individugerichte hulp bij de familie Van Zwolle vereenvoudiging betekenen of vernauwing? Of misschien wel een mismatch gezien de vragen van vader die ook van invloed zijn op het gezin en andersom? Waar vinden wij in het concept-advies de verbinding met “integrale hulp” als opdracht vanuit de ingezette transformaties? Integrale hulp is: rekening houden met alle achterliggende aspecten van psychologische problemen, een brede aanpak van de problematiek, waarin aandacht is voor alle leefgebieden, een samenhangend plan voor de diverse vraagstukken en een samenbrengen van verschillende professies (bron: Movisie).
Averechts effect op integrale hulp
Wij vragen de minister en staatssecretaris van VWS om zeer kritisch te kijken naar wat de beroepsverenigingen in de psychologische zorg beogen. Zal datgene wat ze beogen de hulpverlening eenvoudiger en toegankelijker maken voor burgers en kunnen goed opgeleide (hbo-)professionals steeds afstemmen op wat nodig is? Zal de psychologische zorg op basis van het concept-advies daadwerkelijk organisatorisch beter worden geregeld? Of frustreert het juist de ingezette verandering in de transformaties naar integrale en effectieve hulp? Wij vrezen dat laatste…
Onze uitvoerige inhoudelijke reactie op het advies hebben wij naar het Ministerie van VWS gestuurd. Klik hier om deze reactie te lezen.
