Onlangs publiceerde het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de laatste cijfers omtrent de uitvoering van de Participatiewet. Enerzijds zijn deze bemoedigend, anderzijds geven ze ook aan dat de doelgroep steeds complexer wordt. Het komt in de uitvoeringspraktijk van gemeenten en leer-werkbedrijven nu dan ook écht aan op de kwaliteit van de dienstverlening. Dat vraagt om procesgericht werken.
Huidige stand van zaken
De totale bijstandspopulatie daalt en dat is goed nieuws. Tegelijkertijd neemt het aantal mensen dat langer dan 5 jaar bijstand ontvangt toe. Van deze groep is 40% ouder dan 55 jaar. Tevens valt op dat een groot deel van de bijstandspopulatie een niet-westerse migratieachtergrond heeft, verklaarbaar door de instroom van statushouders in de afgelopen jaren. Kortom, de doelgroep in de bijstand wordt complexer en is minder snel aan werk te helpen.
Gemeenten zetten steeds meer re-integratievoorzieningen in. In december 2018 worden bijna 198.000 personen door gemeenten ondersteund in het krijgen of behouden van een baan. Dat is een toename van 23% ten opzichte van januari 2015. Ook worden er steeds meer beschutte werkplekken georganiseerd (inclusief Wsw) door gemeenten en als voorziening aan mensen met een beperking aangeboden. Vanaf 2016 neemt dit aantal toe, aldus hetfactsheet van SZW.
Uitvoeringsorganisaties worstelen met procesgericht werken
Ondanks de bovenstaande initiatieven is er nog steeds werk aan de winkel! In een tijd waarin binnen het sociaal domein grote tekorten zijn ontstaan, en gemeenten en leer-werkbedrijven in 2019 zelfs circa 200 miljoen euro minder BUIG-budget toegereikt krijgen, komt het nu écht aan op de kwaliteit van dienstverlening. Dat vraagt om procesgericht werken. Een deel van de gemeenten en leer-werkbedrijven realiseert deze procesgerichte aanpak dan ook. Maar tegelijkertijd constateer ik ook dat vier jaar na de introductie van de Participatiewet veel uitvoeringsorganisaties nog steeds worstelen met hoe ze deze uitvoering het best kunnen inrichten. Het antwoord op dit vraagstuk? Procesgericht werken!
Ik onderscheid hierin drie belangrijke uitgangspunten.
- Breng basis op ordeIn bijna alle arbeidsmarktregio’s zijn er modellen voor de uitvoering en hebben gemeenten de route naar participatie bepaald. Toch blijven resultaten vaak achter bij de verschillende verwachtingen. Het blijkt in de praktijk lastig om écht klant- en resultaatgericht te werken. De steeds krappere budgetten helpen hierin niet mee. Daarnaast willen wethouders – begrijpelijk – vaak een ‘couleur locale’ aanbrengen, iets dat vaak gepaard gaat met implicaties voor de organisatie.De uitvoering knelt als de basis van gemeenten en leer-werkbedrijven niet op orde is, ook in deze tijd van hoogconjunctuur. Want klanten in de doelgroep van de Participatiewet hebben gemiddeld genomen een grotere afstand tot de arbeidsmarkt dan een aantal jaar geleden. Het is dus nóg belangrijker geworden dat u investeert in de doeltreffendheid en doelmatigheid van de uitvoering.
- Vertaal strategie door naar uitvoeringDeze doeltreffendheid en doelmatigheid vraagt om een benadering waarin werkprocessen in de uitvoering centraal staan. Richt de organisatie aan de hand daarvan in. Zorg hierbij voor een goede samenhang tussen visie en beleid enerzijds en uitvoering en bedrijfsvoering anderzijds. Dat kan door de strategie door te vertalen naar de werkprocessen op uitvoeringsniveau. Door deze aanpak komen risico’s beter in beeld. Het management heeft de mogelijkheid om strak te sturen op basis van resultaten en kan waar nodig bijtijds de koers verleggen. Het gaat niet om een eenmalige verbeterslag, want dan loopt de uitvoeringsorganisatie binnen de kortste keren weer achter de feiten aan. Streef daarom naar continue verbetering van de kwaliteit van de uitvoering en dus de dienstverlening aan klanten en werkgevers.
- Kies een bijpassend procesmodelWelk procesmodel past goed bij z’n aanpak?
