Heb je wel eens zo’n hoge werkdruk ervaren dat je er ziek van werd? Of een cursus mindfulness gedaan om beter om te gaan met de stress? Is dat niet de omgekeerde wereld? Moeten we, als werk zo veel druk oplevert, niet eens kijken naar de manier waarop we werken?
Zingeving is een term die – hoewel hij steeds vaker gebruikt wordt – nog relatief onbekend is. In dit artikel leggen we uit wat onder zingeving wordt verstaan en dan specifiek wat zingeving op het gebied van werk betekent. Je zal erachter komen dat alle aspecten van zingeving nu al een plek hebben in je leven. Tot slot lees je welke rol zingeving volgens ons speelt in onze toekomst. Spoiler: zingeving is het nieuwe geluk.
Wat betekent zingeving?
Wanneer iets jou zin geeft, ervaar je een gevoel van voldoening, waardering en vertrouwen. Het gaat dus verder dan alleen nut. En het leuke en bijzondere van zingeving is dat je het krijgt door te geven. Zingeving is altijd een wederzijds proces. Dat blijkt telkens uit onderzoek naar zingeving: zodra je je inzet voor een ander, zul je zin ervaren.
Dat geven hoeft niet groot te zijn. Een simpele glimlach naar een voorbijganger of het uitspreken van waardering voor een collega, doet al iets met de gever én met de ontvanger. Als je een ander helpt, wordt je leven of werk zinvoller. Om het gevoel van zingeving concreter te maken, hebben we dit opgedeeld in twaalf thema’s, waar we onderaan dit artikel dieper op in gaan.
Zingeving in werk
Wat is zingeving in de context van werk? Zoals het helpen van anderen je leven zinvoller maakt, zo ervaren mensen die in de zorg of het onderwijs werken, hun werk dus vaak als zinvoller dan anderen. En dat verklaart ook waarom het zo frustrerend is als je in dit soort beroepen te veel tijd kwijt bent aan bijvoorbeeld administratie.
Wij hanteren de volgende definitie van zingeving: ‘doen wat ertoe doet en merken dat jij ertoe doet’. Het eerste deel betekent werken vanuit jouw waarden, gericht op doelen die belangrijk voor je zijn en trots kunnen zijn op wat je doet. Het tweede deel gaat over verbondenheid met collega’s, over gezien worden en waardering krijgen. Als het over werk gaat, ligt er dus ook een zingevingsvraag voor werkgevers. Het is achterhaald de verantwoordelijkheid voor zingeving alleen bij werknemers te leggen.
Zingeving voor individuen
Als werkend individu heb je de mogelijkheid om jezelf af te vragen of je meer zingeving zou kunnen ervaren in je huidige werk. Dit kun je doen door na te gaan of de volgende elementen op jou van toepassing zijn.
Zingeving ervaren in je werk betekent dat je:
- met plezier naar je werk gaat;
- het gevoel hebt dat jij iets van waarde toevoegt aan de wereld (of in ieder geval aan je team);
- je verbonden voelt met je collega’s;
- je wordt gewaardeerd;
- je trots bent op wat jullie voor elkaar krijgen;
- je de vrijheid hebt om je eigen werk te plannen;
- je je werk doet op een manier waar jij achter staat;
- je ontspannen kan werken met collega’s;
- er tijd is voor overleg over wat belangrijk is, ook voor de lange termijn; en
- je lastige periodes, waarin de werkdruk hoog is, makkelijk aan kan.
Belangrijk om je te realiseren is dat zingevingsvragen vaak ‘trage vragen’ zijn. Dat wil zeggen dat ze langzaam binnensluipen en je er meestal niet direct een antwoord op hebt. Het kan zijn dat je maar een deel van wat je wilt in je werk vindt. Je hebt bijvoorbeeld een vast contract of een goed inkomen en leuke collega’s, maar je voelt je niet erg van betekenis door je werk. Gelukkig is jouw leven meer dan je werk (hopen we voor je) en kun je betekenis of een persoonlijk doel ook buiten je betaalde werk vinden. Werk is breder dan alleen betaald werk; vrijwilligerswerk, het huishouden doen, kinderen opvoeden of mantelzorgen zijn ook vormen van werk waarin kun je veel betekenis vinden.
Zingeving voor organisaties
Naast dat je als individu verantwoordelijk bent voor zingeving, zijn werkgevers dit ook. Een cursus mindfulness of coaching aanbieden is hierin niet voldoende.
Een werkgever die actief bijdraagt aan de zingeving van werknemers (en daarmee ook aan zijn eigen zingeving):
- draagt zorg voor een goede werkomgeving;
- heeft aandacht voor wat werknemers nodig hebben; en
- verlaagt de werkdruk.
De filosoof Govert Buijs verwoordt heel mooi hoe de arbeidsmarkt van de toekomst eruit zou kunnen en misschien wel moeten zien:
“Het zou mooi zijn arbeidsprocessen niet alleen vanuit het oogpunt van efficiency te ontwerpen, maar zo dat iedereen het gevoel heeft iets waardevols te doen. Werk is niet alleen maar een kostenpost, het is ook een consumptiegoed: we ontlenen er ook heel veel aan. Hoe komt het dat we een enorme druk blijven leggen op iets dat ook in de sfeer van ontspanning en creativiteit kan zitten?”
Zingeving in de toekomst
Idealiter is de arbeidsmarkt een plek waar iedereen van waarde kan zijn. Door flexibilisering, automatisering en globalisering zal de arbeidsmarkt echter volop in beweging blijven de komende jaren. Om daarin mee om te kunnen gaan hebben we elkaar nodig; werkgevers, werknemers en zelfstandigen. Werk moet geen broedplaats van frustratie zijn, maar een bron voor een zinvol leven. Een voorwaarde hiervoor is in gesprek blijven over wat zinvol is en wat niet.
Hoe bereiken we dat? Dat begint met bezorgdheid en frustratie over de status quo. Die geluiden zijn er genoeg. Over een stijgend aantal mensen met een burn-out, een miljoen mensen die niet mee kunnen doen en op een uitkering aangewezen zijn, multinationals die de inkomsten wegnemen van vakmensen en bedrijven die de werkelijke waarde maken, mensen die niet kunnen leven van één baan en onvrijwillig zelfstandigen die geen arbeidszekerheid hebben.
Zingeving in de praktijk
Wat we nodig hebben is een stapje terug, om te zien wat werkelijk van waarde is: een arbeidsmarkt waarin iedereen het gevoel kan hebben iets waardevols bij te dragen en waarin we naar elkaar omkijken.
Dat stapje terug is best makkelijk te organiseren, als werkgevers beginnen met het stellen van twee simpele vragen aan hun medewerkers. De eerste is: heb jij het gevoel dat jouw werk ertoe doet? En de tweede: merk jij voldoende dat jij ertoe doet? De gesprekken die ontstaan, zullen erg nuttig zijn voor beide partijen.
Daarnaast kunnen organisaties zorgen voor arbeidsomstandigheden waarin mensen kunnen floreren, zonder alles op het bordje van de werknemer te leggen. Zelfregie, een eigenschap die tegenwoordig van iedere medewerker wordt verwacht, werkt alleen als er meer te regisseren valt dan alleen de eigen houding van die medewerker.
Zingeving als leidraad
In ons onderzoek naar zingeving zien we een aantal thema’s vaak terugkeren, zoals: het hebben van doelen, betekenis, autonomie, voldoening en plezier, het geven en krijgen van waardering en vertrouwen, het ervaren van verbondenheid en geborgenheid, belang hechten aan waarden en ethisch handelen en daarnaast nog lastige periodes kunnen verduren. Deze thema’s, 12 in totaal, behandelen we een voor een op onze themapagina’s.
Niet al deze thema’s hoeven tegelijk en in even grote mate in jouw werk terug te komen, want iedereen heeft andere behoeften. Echter, op de momenten dat jij je afvraagt ‘waarom voel ik mij zo ongelukkig in mijn werk?’, of ‘is dit het nou?’, kan het zijn dat deze thema’s je helpen te ontdekken waar het aan schort.
Hoeveel zin ervaar jij momenteel in je werk? Doe de gratis zinscan
burowaai.nl/blog/wat-is-zingeving/
