Movisie heeft de factsheet Meldcode bij eergerelateerd geweld ge-update. Onderstaande vragen gaan hier dieper op in.
Zes vragen over de meldcode bij eergerelateerd geweld
Movisie Interview8 juni 2020
De Factsheet De meldcode bij (vermoedens van) eergerelateerd geweld is volledig geactualiseerd volgens de vernieuwde meldcode. Hilde Bakker is adviseur huiselijk en seksueel geweld bij Movisie en medeauteur van deze publicatie. Zij beantwoordt zes vragen waarom het belangrijk is om kennis te hebben van de aanpak van eergerelateerd geweld en welke risico’s er juist nu zijn.
1. Waarom een apart stappenplan van de Meldcode bij (een vermoeden van) eergerelateerd geweld?
Bij signalen en vermoedens van eergerelateerd geweld gelden specifieke aandachtspunten. Het gaat om geweld om de familie-eer te beschermen of te herstellen tegen de (vermeende) ‘eerschender’. Het kiezen en verlaten van een partner en (het vermoeden van) seks buiten het huwelijk zijn vaak de oorzaak van eerconflicten in families. Daarmee is er vooral sprake van een groepsconflict. Dit vraagt specifieke expertise en daarom moeten professionals in deze zaken altijd een deskundige raadplegen en als er een acuut veiligheidsrisico is, moet een aantal stappen versneld worden uitgevoerd.
Met de verbeterde Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is een aantal stappen aangescherpt. Dit ging in januari 2019 van start, maar zo’n nieuwe werkwijze heeft tijd nodig om te landen. Na een jaar konden de experts die wij hebben geraadpleegd, overzien waar professionals tegenaan lopen en hoe de verbeterde meldcodestappen bij eergerelateerd geweld eruit moeten zien.
Factsheet De meldcode bij (vermoedens van) eergerelateerd geweld
2. Voor wie is dit factsheet?
Alle professionals die verplicht zijn om de meldcode te volgen, maar vooral degenen die werken met jongeren kunnen signalen van eergerelateerd geweld opvangen: het onderwijs, de jeugdhulpverlening, het jongerenwerk of de wijkteams. Jongeren zijn bezig met hun seksuele ontwikkeling, met (beginnende) relatievorming, voor een deel van hen is dit in potentie een risicovolle periode voor het zogenaamde verlies van ‘eer’.
Seks voor het huwelijk en alles wat daar op wijst wordt in een deel van de culturele gemeenschappen voor vooral meisjes niet getolereerd. Als zij als ‘onkuis’ wordt gezien kan dit reden zijn voor eergerelateerd geweld. Maar ook verzet tegen een door een ouders voorgestelde huwelijkskandidaat, kan voor hun zoon of dochter uitmonden in een vorm van eergerelateerd geweld.
Raadpleeg bij signalen een expert!
3. Is speciale aandacht voor eergerelateerd geweld nog nodig?
Aandacht voor eergerelateerd geweld is en blijft nodig, ook omdat er nieuwe risico’s zijn, zoals shame sexting. Het is en blijft belangrijk dat professionals hier alert op zijn. Uit de praktijk blijkt dat professionals nog niet altijd de signalen herkennen of zorgvuldig de juiste stappen te zetten. Het is van groot belang dat zij de juiste vragen stellen en voorzichtig handelen. We geven daarvoor adviezen in het factsheet.
Stap niet naar de ouders, maar bespreek je signalen altijd eerst met een expert. Wanneer een gesprek met de ouders niet goed wordt uitgevoerd, kan dit juist tot escalatie leiden. Bij huiselijk geweld en kindermishandeling probeer je jouw signalen met ouders te bespreken, bij eergerelateerd geweld doe je dit niet, maar raadpleeg je altijd eerst een expert!
Stel open vragen, zonder te oordelen.
Het is belangrijk dat professionals weten hoe zij het gesprek met jongeren (en eventueel de ouders) op cultuur-sensitieve manier kunnen voeren. Dat zit hem in de bejegening en het taalgebruik. Door aan te sluiten bij de meer indirecte taal van de ander en respect te tonen voor iemands waarden, kun je meer bereiken. Spreek bijv. niet over shame sexting, maar over online misbruik. Dat geldt ook voor de jongeren die het overkomt, hou rekening met hun gevoelens van schaamte en schuld. Stel open vragen, zonder te oordelen.
4. Zijn de risico’s door de Corona lock down toegenomen?
Tijdens de corona lock down waren jongeren veel meer online actief, met alle risico’s op online misbruik als grooming en shame sexting. Zo zijn er bij HelpWanted, dat onder meer meldingen krijgt van ongewenste verspreiding van naaktfoto’s en sextortion, in de eerste twee weken van april al 342 meldingen binnengekomen. Normaal registreert het meldpunt maandelijks rond de 480 meldingen. Met name meisjes met een migratieachtergrond lopen risico op moedwillig doorsturen van pikante (nep)beelden en daarmee op eerverlies, met dus risico op eergeweld door hun familie.
Alertheid blijft dringend gewenst.
Daarnaast zitten op dit moment door de lock down gezinsleden meer op elkaars lip en is er meer controle van vaders en broers op meisjes. Daarom heeft het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating (LKHA) hulpverleners en docenten al opgeroepen tot extra alertheid tijdens de coronacrisis. Want doordat jongeren nu niet meer naar school gaan en hulpverleners veelal thuis werken, dreigen (potentiële) slachtoffers van huwelijksdwang uit beeld te raken.
Ook verschenen er alarmerende nieuwsberichten over een toename van vrouwelijke genitale verminking (vgv) in een aantal Afrikaanse landen omdat meisjes nu de hele dag thuis zijn. Of Nederlands-Somalische en andere meisjes op dit moment met vakantie kunnen naar het herkomstland, is vanwege het coronavirus nog maar de vraag. Alertheid blijft echter dringend gewenst: Zie hiervoor ook de adviezen van Pharos.
5. Wat kunnen professionals doen bij vermoedens?
Als professionals vermoeden dat er sprake is van enige vorm van eergerelateerd geweld, volg de stappen van de meldcode bij eergerelateerd geweld. Verzamel feitelijke signalen, en bespreek deze altijd met een deskundige van Veilig Thuis of de politie voor advies. Bij (een vermoeden van) huwelijksdwang en/of achterlating, kun je het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating raadplegen. Overleg ook of het mogelijk is om jouw vermoedens met het potentiële slachtoffer te bespreken, gelet op de veiligheid, en zo ja, hoe. Zie bijvoorbeeld ook 10 tips om het gesprek over huwelijksdwang aan te gaan van het LKHA.
Bespreek tevens met de expert of en wanneer, gelet op de veiligheid, eventueel contact met de ouders van minderjarige (potentiële) slachtoffers mogelijk is. Houd daarbij wel geheimhouding in het oog en breng nog geen bij hen onbekende feiten naar buiten. Dit kan nare gevolgen hebben.
Professionals kunnen overigens ook de ouders ondersteunen. Als ouders erachter komen dat hun kind bijvoorbeeld te maken heeft met shame sexting: geef hen ruimte voor hun boosheid en verdriet. Heb respect voor hun positie, zij voelen vaak druk vanuit de gemeenschap, ze zitten tussen twee vuren. Ouders vormen niet altijd het gevaar, het kan ook een familielid zijn dat de eer wil herstellen. Ouders voelen zich verantwoordelijk. Neem hen serieus en ga in gesprek over wat ze kunnen doen zonder dat de situatie escaleert. Ga met hen samen op zoek naar andere manieren om te reageren op de problemen die er zijn met hun kind.
Factsheet De meldcode bij (vermoedens van) eergerelateerd geweld
6. Wat is er veranderd/nieuw in deze update?
Het factsheet is volledig geactualiseerd, volgens de vernieuwde meldcode. We hebben verwijzingen naar recente literatuur en handige links naar websites en apps opgenomen. Ook hebben we een paragraaf toegevoegd over shame sexting, zoals gezegd, een grote risicofactor voor eergerelateerd geweld.
Link naar het artikel: https://www.movisie.nl/artikel/zes-vragen-over-meldcode-eergerelateerd-geweld
