Om leerlingen die discriminatie ervaren goed te ondersteunen is het van belang dat u enerzijds de coping strategie van de leerling herkent en anderzijds weet welke factoren u bij en om jongeren kunt versterken om hun weerbaarheid en de coping strategie te verbeteren. In dit informatieblad enkele inzichten en handvatten.
Manieren om te reageren op onrechtvaardigheid
Uit de verkennende studie ‘Copingstrategieën bij ervaringen van discriminatie’ (2014) komen vier manieren van reageren en handelen (copingsstrategieeen) om stressvolle situaties, zoals discriminatie en bijbehorende emoties te overwinnen. Wat zie je een leerling doen?
In het belang van een sociaal veilig klassenklimaat is de verbindende strategie het meest wenselijk. De nadruk ligt dan op een actieve en constructieve manier van omgaan met en reageren op de situatie. Dit draagt bij aan het gesprek en helpt de klas verder.
Weerbaarheid vergroten
Werken aan een prettig klimaat en een goede ontwikkeling van je leerlingen betekent niet het wegblijven van onveiligheid, maar het leren omgaan met onveiligheid en ongemak die (helaas) in de wereld is. U kunt inzetten op weerbare, veerkrachtige leerlingen die zich staande houden in de samenleving die niet altijd rechtvaardig en eerlijk is.
Door jongeren weerbaarder te maken tegen discriminatie, en daarbij te werken aan het versterken van de eigen identiteit, kunnen gevolgen van discriminatie-ervaringen voorkomen of verminderd worden. Uit het onderzoek ‘Weerbaar tegen discriminatie’ (2018) van Kennisplatform Integratie en Samenleving komt naar voren dat jongeren die weerbaar zijn tegen discriminatie bepaalde assets (bronnen in henzelf) bezitten en toegang hebben tot bepaalde resources (bronnen om hen heen). De belangrijkste eigenschappen zijn: een positieve identiteit, zelfvertrouwen, zelfregie en sociale vaardigheden waaronder het omgaan met anderen en conflictsituaties. Hier kunt u aan werken in het onderwijs. De belangrijkste bron om hen heen is sociale steun uit de omgeving. Denk aan steun van ouders, leeftijdsgenoten, maar u kunt als leraar of andere onderwijsprofessional ook van waarde zijn.
Wat kunt u doen?
individueel niveau
- Versterk het zelfbeeld en zelfvertrouwen van een leerling door waardering te uiten en complimenten te geven. Ook kunt u faciliteren dat leerlingen elkaar complimenten geven door dit te verwerken in uw didactiek.
- Stimuleer onzekere leerlingen om zichzelf niet te vergelijken met de allerbeste, maar draag ook anderen aan zodat er een opwaartse vergelijking ontstaat.
- Soms groeien leerlingen in omgevingen op waar ze van jongs af aan het idee krijgen dat ze tweederangs burger zijn of twee keer zo hard moeten werken. Ze kijken naar het nieuws en ze komen negatief in beeld op basis van hun etniciteit, geloof en of kleur. Helaas wordt dit beeld bevestigd in de bejegening op straat. U kunt zorgen voor een positiever beeld door een dergelijke imago niet te versterken/bevestigen, maar in te zetten op het opdoen van positieve ervaring.
- Zorg voor positieve (persoonlijke) ervaringen van leerlingen: contact waaruit betrokkenheid blijkt, onderling begrip kan ontstaan en contact dat leerlingen het gevoel geeft dat ze serieus genomen worden.
- Ga in op het gevoel van achterstelling, door emotionele steun te bieden in plaats van hen te wijzen op mogelijke fouten. Neem het gevoel serieus.
- Geef leerlingen het gevoel dat ze er mogen zijn.
- Geef leerlingen meer persoonlijke aandacht, meer focus op de positieve kwaliteiten van leerlingen en meer tijd voor small talk.
- Uit vertrouwen in hun kwaliteiten en kennis. Motiveer en inspireer ze door ze te wijzen op alles wat ze goed doen en waar ze goed in zijn. In plaats van taalachterstand of verkeerd gedrag/houding benadrukken.
klasniveau
- Vraag rolmodellen uit gestigmatiseerde groepen om een gastles te verzorgen. Nodig ze uit om die leerlingen te inspireren.
- Zorg voor uitdagend onderwijs waar diverse kwaliteiten moeten worden ingezet. Vraag leerlingen actief een bijdrage te leveren.
- Sta leerlingen bij in het vinden van een stageplaats, of leg een bestand aan van bedrijven die wellicht graag werken met bepaalde leerlingen.
Meer lezen
- Omlo, J. (2014). Een verkennende literatuurstudie. Den Haag: Ministerie van Sociale Zaken. Den Haag: Ministerie van Sociale Zaken.
- Kennisplatform Integratie en Samenleving (2018) ‘This is me‘. Methodiekonderbouwing. Weerbaarheid-
en identiteitsversterking voor jongeren met een migratieachtergrond. - Kennisplatform Integratie en Samenleving (2018) ‘Weerbaar tegen discriminatie‘.
Dit informatieblad is ontwikkeld in samenwerking met Kennisplatform Integratie en Samenleving.
schoolenveiligheid.nl/po-vo/kennisbank/ondersteunen-van-een-leerling-die-zich-gediscrimineerd-voelt/
