Ondersteuningsteam Uithuisplaatsingen Toeslagenaffaire
Deze keer in de Sociaal Domein Online Podcast zijn Summer en Mandy in gesprek met Nicoline den Ouden. Zij is al vanaf het begin betrokken bij het Ondersteuningsteam Uithuisplaatsingen Toeslagenaffaire voor ouders die betrokken zijn bij de Toeslagenaffaire en daardoor te maken hebben met uithuisgeplaatste kinderen. Een team dat is samengesteld op verzoek van de Tweede Kamer en vanuit opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Het team rapporteert elke maand de voortgang aan het ministerie en schrijft 2x per jaar een leerrapport. En hangen daar ook leercirkels aan. Niet alleen voor hunzelf, maar ook voor de keten. Hoe kunnen we er als systeem van leren? Nicoline: “Die bewustwording creëren, is belangrijk. We nemen geen blad voor de mond. Het kan namelijk op een andere manier. Ook voor jeugdprofessionals. Kijk wat daarvoor nodig is.”
Het OT werkt onafhankelijk en dat vertrouwen en die ruimte krijgen ze ook. Door de vreselijke Toeslagenaffaire hebben ouders veel wantrouwen richting overheid en daarom is een onafhankelijke positie van hem team heel belangrijk. Bijna 400 ouders hebben zich de afgelopen periode aangemeld en het team heeft ongeveer 198 ouders in ondersteuning. De behoeften zijn verschillend en alles is goed. Sommige ouders willen even kort contact, hebben geen lange(re) begeleiding nodig of hebben het ondersteuningstraject inmiddels afgerond.
Nicoline: “Voor mij is ieder vorm van herstel in de relatie tussen de kinderen en ouders winst. Dat is waar we het voor doen.
Ouders kunnen zelf contact met het Ondersteuningsteam Uithuisplaatsingen Toeslagenaffaire opnemen, vaak gaat dat mond-tot-mond of via de website. Er is geen wachtlijst. Heb je hulp nodig? Het ondersteuningsteam is er voor je. Die luxe hebben zij ten opzichte van andere teams in de keten waar die ruimte helaas niet is door personeelstekort. Dit team is het levend bewijs dat als je die autonomie aan de professionals geeft binnen de kaders, dat er een vliegwiel ontstaat.
De situatie is per gezin met uithuisgeplaatste kinderen verschillend. En daardoor de vragen uiteenlopend. Van help me, wat moet ik doen, navigeer me naar de juiste plekken tot aan kan ik meer contact krijgen met mijn kinderen? En dat vraagt om een bepaalde expertise. Ze krijgen veel ervaren procesbegeleiders die mee willen werken vanuit zingeving, betrokkenheid en er is een intrinsieke motivatie om ouders te helpen.
Hoe hebben ze het ingericht? “We hebben buddy-systemen, daar kun je altijd mee sparren of kunnen je vervangen. Er is intervisie en overleg onderling: wie ben jij. En wat heb je nodig? Daar voelt iedereen zich verantwoordelijk voor. Dat kan in veiligheid en vertrouwen. En er wordt ook geen misbruik van gemaakt” zegt Nicolien.
De procesbegeleiders worden nauwkeurig geselecteerd. Wat is hun ervaring? Hoe groot is hun netwerk? Het sollicitatiegesprek gaat daarom ook niet over je cv, maar over wie je bent, wat neem je mee, wat heb je gevormd, wat heb je nodig als het lastig wordt?
Wat voor training krijg je als procesbegeleider?
- Traumasensitief werken
- Procesregie
- Cultuursensitief werken
Goede procesregie is echt een vak. Ze moeten erboven hangen, navigeren, ondersteunen, vertalen en dat is echt lastig. Veel van de ouders hebben een andere of dubbele nationaliteit. Vandaar dat daar ook veel aandacht voor is. Hoe hou je rekening met waar een ander vandaan komt? Hoe label je gedrag dat je niet vanuit je eigen cultuur herkent, maar niet per se slecht gedrag is?
Nicoline: “Het gaat om liefde, aandacht en compassie voor het proces van de ander.”
Andere instanties kunnen zich ook aanmelden. Er melden zich bijvoorbeeld gemeenten die op een ander vlak al met gezinnen te maken hebben en zien dat er een uithuisplaatsing is.
Wat voor ondersteuning biedt het team? Deze ouders hebben veel ellende meegemaakt en te maken gekregen met een uithuisplaatsing. Om überhaupt een andere vorm van contact met hun kind te krijgen of ervoor te zorgen, daar zitten veel stappen tussen. Het OT staat naast de ouders, lopen mee, ondersteunen, trekken aan de bel als het nodig is, bijvoorbeeld als iemand een woning nodig heeft. Ouders staan er niet alleen voor. Het is soms een wirwar aan afspraken die deze ouders met instanties hebben. Ze krijgen positieve reacties van ouders, ze vinden het fijn dat ze ondersteund worden en voelen meer rust. En op het moment dat een getraumatiseerde ouder in alle rust in gesprek kan gaan met een jeugdbeschermer hebben ze een heel ander gesprek dan daarvoor.
Wanneer stopt de ondersteuning? Wanneer de ouder dat zelf aangeeft. Sommige ouders kunnen het nog niet zelfstandig en daar is aandacht voor, want dat is waar het OT naar streeft. En daar hebben ze het in gesprekken met ouders ook over, maar laten de regie bij de ouders. Het gaat erom dat het team beschikbaar is, zonder afhankelijkheidspositie, maar vooral om hen te begeleiden in het zelf weer doen.
Starten en stoppen zijn onderwerpen die aan keukentafel met ouders worden besproken. Hoe zien zij het voor zich zonder ons? Hoe voelt dat? Maar dat gesprek vindt pas plaats op het moment dat die tijd rijp is. Dat voelt de procesbegeleider wel aan.
Wat is de superpower van een procesbegeleider? Het is een type mens die goed in staat is om te denken en te doen, maar tegelijkertijd overzicht bewaren. Maar vooral anderen tegemoet treden vanuit hun menszijn.” Ouders mogen erop vertrouwen dat procesbegeleiders weten wat ze kunnen, maar ze mogen er zeker o vertrouwen dat er gewoon een mens tegenover je zit en zo ook naar jou kijkt.
Is er een les voor andere organisaties? Wat wil je nog meegeven, Nicolien?
Kijk echt naar de behoefte van degene voor wie je aan het werk bent en als die behoefte iets anders is dan wat je kunt bieden, probeer dan met man en macht daar een stretch in te krijgen. Want als je iemand iets aanbiedt waar ze geen behoefte aan hebben, dan is de kans dat het slaagt heel klein. Ik denk dat we dat te veel doen. En ik zeg tegen procesbegeleiders: zie het twijfelen in jezelf als een heilig moeten. Je probeert iedere dag het juiste te doen, maar laat het niet beton gegoten zijn. Toets of je het juiste doet.
En vergeet de ontwikkeling van ouders niet. Erken dat de Toeslagenaffaire afschuwelijk voor hen is geweest. Dan doe je misschien dingen vanuit wanhoop. Dat kunnen wij ons niet voorstellen. Daag jezelf uit om te kijken waarom en kijk naar het nu. Is er een ontwikkeling geweest en ben je bereid om dat te zien? Omdat ze niet door instanties gezien worden, staan ze vaak in de vechtstand. Maar procesbegeleiders vechten niet mee. Die snappen dat, maar doen iets anders. Ze staan naast je en helpen je.
Wil je meer weten over het Ondersteuningsteam Uithuisplaatsingen Toeslagenaffaire? Bekijk dan deze pagina.
