Het kabinet moet gemeenten de komende jaren miljarden euro’s extra overmaken voor de bekostiging van de jeugdzorg. Dat bevestigen bronnen in Den Haag na berichtgeving door RTL Nieuws .
De extra miljarden volgen uit een oordeel van een arbitragecommissie. Omdat het Rijk en gemeenten er tijdens slepende onderhandelingen onderling niet uit kwamen, stuurde de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) aan op een oordeel door een commissie van wijzen – een unieke stap in de staatsrechtelijke verhoudingen. De uitkomst van de arbitrage is ‘semi-bindend’, wat inhoudt dat het kabinet een voorbehoud maakt voor de instemming van de Eerste en Tweede Kamer.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten, noch een woordvoerder van staatssecretaris Paul Blokhuis wil het bericht bevestigen. Die laatste zegt dat er in de ministerraad nog over gesproken moet worden. ‘Alles wat ik eerder zeg, is voorbarig.’ Volgens de VNG volgt er vrijdag om 18.00 uur een publieke uiting.
Maar als de voortekenen niet bedriegen, betekent het een erkenning van wat gemeenten al lang in koor roepen, namelijk dat ze al jaren veel te weinig geld krijgen voor het organiseren van de jeugdzorg – met grote nadelige gevolgen. Ze namen de taak in 2015 over van het rijk en (deels) de provincies, maar dat ging met een flinke bezuiniging gepaard. Sindsdien nam de vraag naar zorg onder jongeren bovendien niet af, zoals gehoopt en gedacht, maar juist toe. Ook werd de zorg per kind niet goedkoper maar duurder.
Arbitragecommissie
Lokale overheden komen daardoor jaarlijks 1,6- tot 1,8 miljard euro tekort, bleek in december uit onderzoek in opdracht van de betrokken ministeries (Volksgezondheid, Financiën en Binnenlandse zaken) en de VNG. Het resultaat is dat een groot deel van de gemeenten zuchten onder de tekorten. Bezuinigingen op ander publieke voorzieningen, van zwembaden tot groenonderhoud, zijn inmiddels eerder regel dan uitzondering. Ook worden de lokale lasten verhoogd.
De arbitragecommissie onder leiding van voormalig topambtenaar Richard van Zwol oordeelt volgens RTL Nieuws dat het budget volgend jaar met 1,9 miljard euro omhoog moet. In 2023 en 2024 moet er 1,6 miljard euro extra bij. Dat bedrag loopt jaarlijks langzaam af tot 800 miljoen in 2028.
Al in 2015 werd duidelijk dat gemeenten daarmee niet uitkwamen, zei de Utrechtse wethouder Eelco Eerenberg (D66) eerder tegen de Volkskrant. ‘De jeugdhulp is het koekoeksjong in de gemeentebegroting: niet goed voor de gemeente, niet goed voor de jeugd. Op een aantal plekken piept en kraakt het, terwijl dit over de kwetsbaarste gezinnen gaat. Die hebben gewoon hulp nodig. De prijs om te zeggen: we doen het niet meer, is maatschappelijk onaanvaardbaar.’
Voor de korte termijn besloot het demissionaire kabinet al eerder ruim 600 miljoen euro in de jeugdzorg te investeren. Dit moet gemeenten helpen de dringendste problemen voor dit jaar op te lossen.
Tekst door: Jurre van den Berg en Gijs Herderscheê
Afbeelding van Nattanan Kanchanaprat via Pixabay
