Kinderen zijn er de dupe van als hun ouders hun baan verliezen. Ze lopen tegen achterstanden aan op school, of er ontstaan gedragsproblemen. Dat heeft te maken met geld, blijkt uit onderzoek.
Als mensen hun baan verliezen, bijvoorbeeld tijdens een economische recessie, heeft dat niet alleen een grote impact op die werknemers zelf, maar ook op hun kinderen. Zij lopen namelijk door het ontslag van hun ouder of ouders sneller tegen achterstanden aan op school en zien hun algemene ontwikkeling vaker geremd worden ten opzichte van hun leeftijdsgenoten wiens ouders wel werken, blijkt uit onderzoek van de Erasmus Universiteit.
Zo blijven de sociale en verbale vermogens vaker achter, is er een grotere kans op de ontwikkeling van gedragsproblemen en presteren de kinderen sneller onder hun niveau. Een breed scala aan schadelijke effecten waar het kind nog lang de gevolgen van kan ondervinden, stellen de onderzoekers. Niet iedereen slaagt erin om achterstanden op jonge leeftijd later in te halen.
Verontrustend, maar misschien niet heel verrassend dat baanverlies ook de kinderen van die werknemers dupeert. Interessant is juist, aldus de onderzoekers, hóe deze achterstanden in de ontwikkeling tot stand komen. Want als we die vraag beantwoord hebben, kunnen we er misschien voor zorgen dat deze kwetsbare groep kinderen niet wordt meegesleurd in de misère van hun ouders.
Om antwoord te krijgen op de vraag hoe de ontwikkeling van het kind belemmerd wordt, bestudeerden de onderzoekers de eerste vijf levensjaren van ruim 6300 kinderen van ontslagen en niet-ontslagen ouders, die tussen 2007 en 2008 geboren werden in Ierland. In de jaren die volgden werden vooral Ierse middenstanders zwaar getroffen door de gevolgen van de financiële crisis destijds. De werkloosheid nam in rap tempo toe.
Geen geld en emotioneler
De belangrijkste conclusie? Als ouders hun baan verliezen zijn de financiële gevolgen daarvan het meest schadelijk voor het kind, noteert onderzoeker Renske Keizer. Bijvoorbeeld omdat er vaak geen geld meer is om naar de kinderopvang te gaan, waar ze in contact te komen met andere kinderen. Ouders kunnen simpelweg minder investeren in hun kinderen en dat gaat ten koste van hun ontwikkeling. Zo is er ook minder of geen geld voor bijvoorbeeld boeken, hobby‘s, muziekles of schoolreisjes, terwijl dat allemaal wel belangrijk is.
“We zien ook dat het gedrag van mensen kan veranderen als zij hun baan verliezen”, legt onderzoeker Gabriele Mari uit. Mensen zijn uit hun ritme of maken zich zorgen over hun gebrek aan inkomen. De gespannen sfeer in huis kan het kind stress bezorgen. Die stress kan er weer toe leiden dat de concentratie afneemt, waardoor de kinderen op school en thuis minder goed leren.
Een aanname is, zegt Mari, dat de kwaliteit van de opvoeding automatisch vermindert, omdat ouders na baanverlies hun handen al vol hebben aan zichzelf en minder oog hebben voor hun kroost. Dat zou dan ten koste gaan van de ontwikkeling van het kind. Hier is echter geen bewijs voor gevonden, aldus Mari.
Ook tijd over
Opvallend is dat het ontslag van hoogopgeleide moeders de grootste impact heeft, groter dan wanneer de vader zijn baan verliest. “Zij zijn vaak het belangrijkste in het hele plaatje: ze zijn erg betrokken bij de opvoeding én ze genereren een hoog inkomen. Beide elementen verminderen na ontslag.” Laagopgeleide moeders spenderen de tijd die ze over hebben na hun ontslag juist door vaak extra aandacht te schenken aan de opvoeding van het kind.
En wat kunnen we doen met deze wetenschap? Mari: “We weten nu waarom baanverlies ook gevolgen kan hebben voor de volgende generatie: een stressvolle sfeer thuis en minder geld dat overblijft voor de ontwikkeling van het kind. Werkloosheidsuitkeringen bijvoorbeeld zouden beter kunnen worden afgestemd op de behoeften van kinderen. Reserveer een deel voor de kinderopvang.” Beleid gericht op verbetering van de kwaliteit van opvoeden door werkloze ouders lijkt minder effectief, aldus Mari.
Tekst door: Rick van de Lustgraaf
